AKP iktidarlarında, “Yandaşa rant aktarma aracı” olarak kullanıldığı gerekçesiyle eleştirilen havalimanları, Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) bütçesinde adeta bir karadelik oluşturdu. 2015 yılı prestijiyle havalimanları için şirketlere ödenen garanti ödemesi, DHMİ bütçesinden 2021 yılında aktarılan 172,6 milyon dolar ile 691,6 milyon dolara ulaştı.
DHMİ’nin 2021 yılına yönelik dataları de “Havaalanları özel dala rant kaynağı haline getirildi” tenkitlerinin haklılığını ortaya koydu. Yönetimin datalarına nazaran, havacılık dalında hayata geçirilen Kamu-Özel İşbirliği (KÖİ) projeleri toplamı 2021 prestijiyle 19 oldu. KÖİ kapsamında yapılan projelerden 10’unun yap-işlet-devret modelli projelerden oluştuğu bildirildi.
691,6 MİLYON DOLAR ŞİRKETLERE AKTI
BirGün’den Mustafa Bildircin’in haberine nazaran, havalimanlarında şirketlere verilen uçuş garantilerine ulaşılamaması nedeniyle DHMİ’nin kasasından 2015’te 42, 2016’da 47,4, 2017’de 60, 2018’de 65, 2019’da 133, 2020 yılında ise 172 milyon dolar çıktı. Verilen uçuş garantileri nedeniyle 2021 yılında da şirketlere yüz milyonlarca liralık ödeme yapıldı. 2021 yılında, “Garanti altı gerçekleşmeler” nedeniyle özel dala 161 milyon Euro ödeme gerçekleştirildi. Şirketlere aktarılan paranın dolar cinsinden karşılığı ise 172,6 milyon dolar ile söz edildi.
DHMİ bütçesinden garanti altı gerçekleşmeler nedeniyle yedi yılda şirketlere ödenen paranın toplamı 691,6 milyon dolar olarak kaydedildi.
YATIRIM FİYATI 13,4 MİLYAR EURO
Havacılık kesiminde gerçekleştirilen KÖİ projelerinin toplam yatırım fiyatının 9,75 milyar Euro olduğu belirtildi. Çukurova Havalimanı üstyapı tesisleri ve Antalya Havalimanı’nın kapasite artırımına yönelik ek yatırımlar ile İstanbul Havalimanı’nın tüm etaplarının tamamlanması ile birlikte bu fiyatın 13,4 milyar Euro’ya yükseleceği öğrenildi.
ZAFER’DE GARANTİ HEZİMETİ
DHMİ’nin raporlarında YİD kapsamındaki havalimanlarına yönelik ayrıntılar da paylaşıldı:
Zafer Havalimanı:
28 Temmuz 2010 tarihinde ihalesi gerçekleştirilen 2 milyon yolcu/yıl kapasiteli Zafer Havalimanı’nın IC ICTAŞ Zafer Milletlerarası Havalimanı Yatırım ve İşletme tarafından imali 24 Kasım 2012’de tamamlandı. Toplam 29 yıl 11 aylık belirlenen işletme mühletinin bitiş tarihi 21 Mart 2044’ olarak belirlendi. 2021 yılı prestijiyle garantisi 1 milyon 317 bin 733 yolcuya yükselen havalimanını 2021’de sırf 22 bin 929 yolcu kullandı.
Ankara Esenboğa Havalimanı:
12 Nisan 2004 tarihinde ihalesi gerçekleştirilen 20 Milyon yolcu/yıl kapasiteli Esenboğa Havalimanı İç ve Dış Sınırlar Terminali 16 Ekim 2006 tarihinde hizmete girdi. TAV Esenboğa Yatırım, Üretim ve İşletme A.Ş. tarafından işletilen Havalimanı’nın işletme süresin bitişi kontrata 24 Mayıs 2023 olarak yazıldı.
İstanbul Havalimanı:
3 Mayıs 2013’te ihalesi yapılan İstanbul Havalimanı’nın işletmesi Limak, Kolin, Cengiz, Mapa, Kalyon Ortak Girişimi’ne 7 Nisan 2044’e kadar sunuldu. İstanbul Havalimanı’nı 2021 yılında kullanan toplam yolcu sayısı kayıtlara 37 milyon 181 bin 907 olarak geçti.