YUNAN MİTOLOJİSİNDE KAİNATIN DOĞUŞU
“Başlangıçta kaos vardı..”
Khaos, Yunan mitolojisinde (boş uzam, boşluk, uçurum, kaos’un tanrısı) birinci ilah olan Khaos, Tertip’ten ya da öteki ismiyle Cihan’dan (Kosmos) evvel gelmişti. Platon’un Timaios diyaloğunda ele aldığı biçimiyle, Khaos’u yaratan ve babası olan Birinci İlah Kronos, var olan şeyleri sisteme koymuş, onlara biçim vermiş; ancak onları yaratmamıştır.
Khaos
Birinci evvel Khaos, Toprak Ana (Gaia) ve Erebus’u yarattı. Erebus ile Gaia ise birlikte Aether’i yarattı sonra Aether ile Gaia birlikte Gök Baba Uranos’u yarattı daha sonra Gaia ve Uranos’un birleşmesinden Brontes, Steropes ve Arges (‘gökgürültüsü’, ‘parıltı’ ve ‘şimşek’) isimli üç Kyklopes doğdu. Kykloplar alınlarının ortasında taşıdıkları tek gözleri ile yer altı alevini gökyüzü ateşine dönüştürüyorlardı.
Khaos sonsuz bir boşluktu; bu boşluktan;
* Gaia: Toprak Ana
* Tartaros: Ölüler Ülkesinin En Derin Yeri
* Eros: Aşk
* Erebos: Yer Altı Karanlığı
* Nkys: Gece
* Esir: Dünyayı saran ışıklı katman
* Hemera: Gün
var oldu.
Khaos’tan çıkan Gaia, tek başına Uranus (Gökyüzü) ve Pontus’u (Denizler) doğurur, dağları yaratır. Sonra Uranus ve Pontus’la birleşir ve cihanı yunan ilahları ile doldurur.
Uranos ve Gaia
KYKLOPES NEDİR?
Kiklop, Yunan mitolojisinde alınlarının ortasında tek gözleri bulunan devler. Uranüs ve Gaia’nın yani Gök ve Toprağın çocuklarıdır.
İlahların Toplantısı, Jacopo Zucchi
TİTANLARIN DOĞUŞU
Titanlar, Yunan mitolojisine nazaran efsanevi Altın Çağ’da dünyayı yönetmiş olan güçlü ilah ırkıdır.
Gaia’nın Pontus ile birleşmesinden Deniz ilah ve tanrıçaları oluşur. Üç erkek deniz yaradanı, Nereus, Phorkys, Thaumas ve iki dişi tanrıça isimleri Eurybia ve Keto’dur. Gaia’nın Uranus’la birleşmesinden altı erkek ilah, Okeanos, Krios, Hyperion, İapetos, Koios, Kronos ve altı dişi ilah, Theia, Rhea, Themis Phoebe, Tethys, Mnemosyne ve üç kyklop, Brontes (Gök Gürültüsü), Steropes (Şimşek), Arges (yıldırım) ve yüz kollu olarak tanımlanan Hekatonkheirler, Kottos, Briareus, Gyes doğar. Bu 12 İlah Yunan mitolojisinde Titanlar olarak geçer.
Çoklukla baz alınan Hesiod’un theogonisine nazaran en başta on iki Titan vardı. Bu Titanlar değişik kavramlarla özdeşleştirilmiştir. Örnek olarak, okyanus, hafıza, manzara ve doğal kanun verilebilir. Baştaki on iki Titan daha sonra öteki Titanları doğurdular. Bunlardan kimileri Prometheus ve Atlas’tı. Kronos babası Uranüs’ü tahtan indirdi ve Rhea ile evlendi.Titanlar, babası Uranus’u tahttan atan Kronos tarafından yönetilmiştir. Titanlar ise Olimposlu rabler tarafından tahttan indirilmiştir.
Pontos
ON İKİ TİTAN VE TİTANLARIN ÖZELLİKLERİ
* Kronos — Vakit
* Okeanos — Okyanus
* Tethys — Yeraltı suları
* Hyperion — Güneş
* Theia — Parlaklık ve kıymetli taşlar
* Koios — Akıl, kehanet ve kuzey kutbu
* Phoebe — Ay ve kehanet
* Rhea — Cinsel rahmet, annelik ve dağlık bölgeler
* Mnemosyne — Hafıza ve hatıra
* Themis — Adalet ve sistem tanrıçası
* Kriyus — Savaş ve barış
* Iapetos — Ölümlülük, yara ve ömür müddeti
12 Titan devrilir ve Olymposlu ilahlar başa geçer, farklı bir tertip oluşur. Tekrar 12 İlah Olympos dağında ikamet etmeye başlar. Bu oniki sayısı hiç değişmez, şayet bir ilah eklenirse bir ilah misyonunu bırakır, oniki sayısı sabittir.
Titanların devrilmesi ile Olymposlu ilahların başa geçmesinden sonra, farklı bir nizam oluşur. Yeni ilah ve tanrıçalar tayin edilir. Olymposlu on iki büyük ilah Olimpos Dağı’nda Zeusun nezareti altında ikâmet eder. Olymposlu rablerin yanı sıra Yunanlar farklı kırsal ilahlara da inanırdı.
Yunan mitolojisi rableri olağandışı yeteneklere sahip, hastalanmayan, çok üst seviye bir olay dışında yaralanmayan ve ölümsüz tanrılardır. Ayrıyeten ambrosia ve nektar ile beslendikleri için daima genç kalırlar.
ON İKİ OLİMPOSLULAR KİMLER?
On İki Olimposlular ya da yalnızca Olimposlular (Olimpiyan), Yunan mitolojisinde dünyayı yöneten ilahlar kümesidir. Kendilerinden evvelki ilah kümesi olan Titanları, Titanlar Savaşı’nda yenerek idaresi ele geçirmişlerdir. “Tanrıların Kralı” sıfatıyla Zeus, Olimposluların başkanıdır. Kraliçe sıfatı ise Zeus’un eşi Hera’ya aittir. Olimpos ismi Yunanistan’ın en yüksek dağı olan Olimpos Dağı’ndan gelir. Rablerin dağın tepesinde bulutların ortasında sarayları olduğuna inanılır. On iki sayısı ise birçok mitte kıymet taşır.
Hades’in yeraltında, Poseidon’un denizin altında olmak üzere Olimpos dışında da sarayları vardır. Ayrıyeten Demeter ve Hestia örneklerinde olduğu üzere ilahlar isterlerse Olimpos’tan külliyen ayrılabilirler ya da Herkül üzere yarı-tanrılar ya da Ganymedes üzere ölümlüler de Olimpos’a kabul edilebilir.
Olimpos rableri esas iki kümeye ayrılır. Birinci jenerasyon denilen birinci doğanlar, Titan soyundan gelir. İkinci nesil tabir edilen sonradan doğanlarsa külliyen baştanrı Zeus’un çocuklarıdır. Bu durumun yalnız iki istisnası vardır. Afrodit’i, titan Kronos’un babası Uranüs’ün denize düşen cinsel organından doğup, titan soyundan gelmiştir. Oburu de Hephaistos’tur; tanrıça Hera, Hephaistos’u tek başına doğurmuştur.
YUNAN MİTOLOJİSİ İLAHLARI VE ALANLARI
* Zeus (Gökyüzü ve Hava Olayları)
* Poseidon (Denizler ve Depremler)
* Hades (Yer altı)
* Hephaistos (Demircilik ve Ateş)
* Ares (Savaş)
* Hermes (Hırsızlık, Şifa, Seyahat, Haberleşme)
* Dionisos (Şarap, Üzüm, Cümbüş, Partiler)
* Artemis (Okçuluk, Avcılık, Ay, Bakirelik)
* Afrodit (Aşk ve Güzellik)
* Athena (Bilgelik ve savaş stratejisi)
* Hera (Evlilik, Rahmet, Aile)
* Apollon (Işık, Sanat, Şiir, Okçuluk, Tıp)