30 dakikalık ertelemeler yarar sağlayabilir…
Duyguları tanımlamada ya da algılamada zorluk yaşanması, tıkınırcasına yeme ataklarını tetikleyebiliyor. Fizikî açlık ve duygusal açlık belirtilerinin birbirinden farklı olduğunu belirten Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, bireylerin hislerini söz etmekte zorlandıklarında yaşadıkları rahatsızlık verici durumdan besinler aracılığıyla kaçınma davranışı sergilediklerini lisana getiriyor. Demir, duygusal açlığın fizikî belirti vermeden apansız başladığını vurgularken 30 dakikalık ertelemeler ve gerilimle başa çıkma stratejileri geliştirmenin yarar sağlayabileceğini söz ediyor.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Beyin Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, duygusal açlık ile ilgili değerlendirmelerini ve tavsiyelerini paylaştı.
Bu cümleler kuruluyorsa farkındalık gerekiyor
Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, bir kişi ‘Duygularımı tanıyor muyum?’, ‘Ne hissediyorsun?’ sorusuna yalnızca ‘kötü’ karşılığı ile yetiniyorum, ‘beden kitle endeksim olağan aralığın dışında’ ve ‘Stres hayatımın ortasında ve bununla baş etmekte zorlanıyorum’ üzere cümleler kuruyorsa öncelikli olarak birkaç noktada farkındalık sağlaması gerekiyor.” dedi.
Diyet yapanlarda da duygusal yeme görülüyor
Duygusal yemenin birtakım his durumlarına karşılık olarak meydana gelen bir yeme davranışı eğilimi olduğunu belirten Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Normalde anksiyete, kızgınlık, depresyon ve gibisi his durumları iştah azalmasına neden olurken duygusal açlık yaşayan, duygusal yeme davranışı sergileyen kimseler emsal his durumlarında aşırı bir yeme davranışı gösterebiliyor. Önceleri duygusal yeme, aşırı yeme davranışı gösteren bireylerle ilişkilendirilirken günümüzde diyet yapanlarda da duygusal yeme davranışı görülüyor.” sözlerini kullandı.
Duygusal yeme ruhsal takviye olarak kabul ediliyor
Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, duygusal yemenin negatif hislerle başa çıkmada ruhsal bir takviye olarak kabul edildiğini söyledi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Özellikle hisleri tanımlamada ya da algılamada zorluk yaşanması, tıkınırcasına yeme ataklarını tetikleyebiliyor. Bireyler hislerini yoğun bir şekilde yaşarken, hislerinin gerçekte ne manaya geldiğini belirlemekte zorlanıyor ve bu his durumu ile baş edemeyeceklerini düşünüyorlar. Örneğin ‘kendimi kötü hissediyorum’ cümlesi daha genel bir söz iken ‘kendimi endişeli hissediyorum ve utanç duyuyorum’ cümlesinde hisler daha detaylı söz edilmiştir. Eğer bireyler hislerini tabir etmekte zorlanırsa, yaşadıkları rahatsızlık verici durumdan dikkatini besinler aracılığı ile dağıtarak kaçınma davranışı stantlar. 345 genç birey üzerinde yapılan bir çalışmada, gerilimin bireylerin açlık tokluk sinyallerine yanıt oluşturma yeteneklerini azaltarak yüksek duygusal yeme davranışına eğilim göstermelerine sebep olduğu sonucuna varılmıştı.”
Duygusal açlık apansız başlıyor
Fiziksel açlık ve duygusal açlık belirtilerinin birbirinden farklı olduğunu vurgulayan Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Fiziksel açlık durumunda, son tükettiğimiz öğünden 3-4 saat sonra bireyin midesinde bir kazınma, burukluk gerçekleşiyor ve kan şekeri düşebiliyor. Birey doygunluğa yedikçe ulaşıyor. Açlığı giderme davranışı, duygusal yeme davranışı olan bireyden farklıdır. Örneğin birey meyve, zerzevat ve güç içeriği düşük bir besin yahut atıştırmalıklarla açlığını giderebilir. Duygusal açlıkta ise tam zıddı, dürtüsel olarak gelişen bir durum söz mevzusudur. Duygusal açlık apansız başlıyor ve fizikî belirti vermiyor. Birey ne bulursa onu yiyor ve daha çok güç değeri yüksek besinleri tercih ediyor. Fizikî açlığa baktığımızda kişi kendini tok hisseder ve yeme davranışını bırakır. Yerken de rahatlama yaşar. Lakin duygusal açlıkta kişi yerken tok hissetmesine karşın yemeye devam eder ve yeme sonrası suçluluk, pişmanlık, utanç duyabilir.” diye konuştu.
Homeostatik misiniz, Hedonik mi?
Nöropsikolojik düzlemde değerlendirildiğinde ‘Homeostatik’ ve ‘Hedonik Sistem’ olmak üzere iki çeşit yeme sistemi olduğunu tabir eden Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Eğer kişinin yeme davranışı Homeostatik sistem tarafından denetim ediliyorsa daha sağlıklı ve ülkü kiloda olduğunu gösterir. Fakat kişi Hedonik sistem denetiminde ise lezzetli yiyeceklere karşı konulamaz bir biçimde istek duyar, bunları gereksiz ve fazla yere yemekten fazlaca haz duyar. Yenilen besinin istikrarlı öğeleri içermesindense yiyeceğin damak zevkine uygun olması, şahsa memnunluk vermesi burada ön planda olur. Kimi çalışmalarda duygusal açlık yaşayan bireylerin hedonistik yeme tavrının olması, eksik dopamin seviyesi ile açıklanıyor. Dopamin yetersizliği olan şahıslar, memnun hissetmek için bu eksiklikleri dışardan kapatma ve bunun için çeşitli yiyeceklere ya da farklı şeylere bağımlı olma eğilimi taşıyorlar.” dedi.
Açlığı gerçek pahalandırmak önemli
Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, duygusal açlıktan kurtulmak ve duygusal yeme tuzağına düşmemek için öncelikli olarak duyulara odaklanmak, onları anlamak gerektiğini söyledi ve kelamlarını şöyle tamamladı:
“Bunun için ‘kendimi nasıl hissediyorum?’ sorusunu sık sık sormak ve his tabirlerinin repertuarını arttırmak için bir his tabiri listesi oluşturmak işe yarayabilir. İkinci olarak hangi besini ne vakit tüketmek istendiği ve o an ne hissedildiği kademesi gelir. Yeme davranışlarını neyin yönlendirdiğinin farkına varmak değişim için basamaktır. Üçüncü olarak bir şeyler yemek istendiğinde açlığı yanlışsız pahalandırmak kıymetlidir. ‘Şu an hakikaten aç mıyım, en son ne yedim, şu an yemek istediğim şey yemek istediğim saatte yenebilir mi, bunu yemem gerekli mi, şayet yemezsem ne olur? üzere sorular sorulabilir. Şayet duygusal bir yeme davranışı içinde olunduğu düşünülürse yaklaşık 30 dakikalık bir vakit bu istek ertelenerek geçirildiğinde ve duygusal manada neye muhtaçlık duyulduğu bulunmaya çalışıldığında bu tavrı yenmek için önemli bir adım atılmış demektir. Son olarak olağan ki gerilimle başa çıkma stratejileri geliştirmek, çağdaş dünyada sağlıklı bir halde yaşayabilmek için en kıymetli güç kaynağı olacaktır.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı