İngiltere’nin güney kıyılarında kısa bir mühlet evvel keşfedilen 13. yüzyıldan kalma bir gemi enkazı, ülkede bulunan en eski batıklardan biri olarak tarihteki yerini almış durumda. Historic England’ın söylediğine nazaran, bu ender gemi enkazı İngiltere hükümeti tarafından en yüksek seviyede muhafaza altına alındı.
750 yıllık “Havan Batığı”, 2020 yazında Dorset’teki Poole Körfezi’nde lokal denizciler tarafından keşfedildi ve kısa bir mühlet evvel Bournemouth Üniversitesi tarafından yürütülen yeni bir araştırmada incelendi.
Bu batığın gövdesinin inanılmaz derecede yeterli korunmuş olmasının yanı sıra, gemi enkazının içerisinde hala bir pişirme kazanı, kaplar, içki kupaları ve süslü mezar taşları koleksiyonu da dahil olmak üzere orjinal kargosunu taşıdığı ortaya çıkmıştı. Ortadan yüzyıllar geçmesine karşın, mezar taşları süsleri hala derin oymalarını âlâ bir biçimde koruyor ve keski izleri hala açıkça görülebiliyor. Mezar taşlarından biri, MS 13. yüzyılın başlarında tipik olan tekerlek başlı bir haç içerirken, başkasında, yaygın olarak MS 13. yüzyılın ortalarında görülen geniş bir haç tipi bulunuyor.
Mezar taşları, İngiltere’nin güney kıyısındaki Purbeck Adası’nda çıkarılan bir kireçtaşı tipi olan Purbeck taşından yapılmış. Tatlı su salyangozlarının ezilmiş kalıntılarından oluşan bu taş hayli parlak bir görünüme sahip ve bu da lüks mezar taşları ve Gotik mimari yapılar için ülkü bir materyal olmasını sağlıyor. Bu gereç 13. yüzyılda çok aranan bir seçenekti ve İngiltere’den Avrupa’ya ihraç ediliyordu.
Batıktaki ağaçların halka tarihlemesi, gövdeyi inşa etmek için kullanılan ahşabın, MS 1242-1265’te, Kral Henry III’ün saltanatı sırasında kesilen İrlanda meşe ağaçlarından geldiğini gösteriyor.
Bunun bir gemi enkazı için son derece eski olduğunu söyleyebiliriz. Hatta, denizin sert şartları nedeniyle 18. yüzyıldan evvel inşa edilmiş rastgele bir gemi enkazına rastlamanın inanılmaz derecede şanslı bir durum olduğu kesin. Az sayıda bronz çağı gemi enkazının delili daha evvel keşfedilmiş olsa da, bu batıkların ahşap modülleri kaybolmuştu. Bu da, Havan Batığı’nın muhtemelen İngiltere’deki gövdesi hala sağlam olan en eski batık olduğu manasına geliyor.
Bournemouth Üniversitesi Deniz Arkeoloğu Tom Cousins yaptığı açıklamada “Bugün görebildiğimiz çok az 750 yıllık gemi var ve bu kadar ender ve bu kadar yeterli durumda bir örnek keşfettiğimiz için çok şanslıyız. Düşük oksijenli su, kum ve taşların birleşimi geminin bir tarafının korunmasına yardımcı oldu ve gövde açıkça görülebiliyor” dedi.
Havan Batığı, her ikisi de Isle of Wight yakınlarındaki Needles Kanalı açıklarında keşfedilen 16. yüzyıl Shingles Bank Batığı NW96 ve 17. yüzyıl Shingles Bank Batığı NW68 ile birlikte 1973 Batıkların Korunması Yasası kapsamında yakın vakitte üst seviye muhafaza aldı. Havan Batığı kadar eski olmasa da, bu iki enkaz, top ve güllelerden büyük bir çapa ve bir küme kurşun külçeye kadar bir dizi bedelli buluntuyu içeriyordu.
Dünyanın denizlerinde öteki yerlerde daha eski gemi enkazları da bulundu. 2018 yılında deniz tabanının son teknoloji eseri görüntülemesi, Karadeniz’in tabanında 2.400 yıllık bir gemi enkazını ortaya çıkardı. Mevcut haliyle, bu 23 metrelik antik Yunan tüccar gemisi, şimdiye kadar bozulmamış olarak keşfedilen en eski gemi enkazı olarak öne çıkıyor.