Avustralya, daha evvel denizaltı teknolojisi satın almak ve ortak üretim için imzaladığı mutabakattan döndüğü Fransa’nın Naval Group isimli şirketiyle, 555 milyon Euro’luk bir tazminat muahedesi imzaladı.
Geçen yıl Eylül ayında Avustralya, ortak denizaltı inşa etmek üzere Fransa’yla imzaladığı 35 milyar Euro’luk mutabakattan çekilmişti.
Onun yerine İngiltere ve ABD ile AUKUS ismi verilen bir muahede imzalayarak bu iki ülkeden nükleer denizaltı teknolojisi satın alma üretme muahedesi imzalamıştı.
Fransız yetkililer, üç ülke ortasındaki AUKUS görüşmelerinin kendilerinden habersiz yürütüldüğünü ve Avustralya’nın mutabakattan son anda çekildiğini söylemiş; sert reaksiyon göstermişti. Paris, bu ülkelerden büyükelçilerini de süreksiz olarak çekmişti.
Krizin akabinde yaklaşık 9 ay sonra imzalanan 555 milyon Euro pahasındaki tazminat muahedesi, AB ile Avustralya ortasındaki ticaret mutabakatı görüşmelerinin de önünü tıkayan bu krizin üzerine bir çizgi çekmiş oldu.
AB, Fransa’ya takviye vermek gayesiyle Avustralya’yla ticaret mutabakatlarını askıya almıştı.
Geçen ay Avustralya Başbakanı olarak misyona başlayan Anthony Albanese, mutabakatın “adil ve eşitleyici bir muahede olduğunu” söyledi. Kısa müddet içinde Fransa’ya gideceğini ve son periyottaki tansiyonla duraksayan ilgileri yine başlatacağını söyledi:
“Cumhurbaşkanı Macron’un Paris’e yapacağı daveti birinci fırsatta değerlendirmeyi sabırsızlıkla bekliyorum.”
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, olayın akabinde Avustralya’nın o dönemki Başbakanı Scott Morrison’ı ‘yalancılıkla’ suçlamış; yapılan görüşmelerin akabinde büyükelçiler geri gönderilip bağlar yine tesis edilse de tansiyon sürmüştü. Avustralya’da geçen ay yapılan seçimlerde hükümet değişince, hem Avustralya’nın hem de Fransa’nın tavrı değişti ve tazminat muahedesinde uzlaşıldı.
Fransa Savunma Bakanı Sebastien Lecornu da “Anlaşmanın Avustralya ile bağlantılarında bir sayfa çevirmelerine yardımcı olacağını ve artık ileriye bakacaklarını” söyledi.
AUKUS’la ilgili temel bilgiler:
- AUKUS nedir? Avustralya, İngiltere ve ABD ortasındaki bir güvenlik paktı olan AUKUS, bu üç ülke ortasında daha fazla istihbarat paylaşımına müsaade verirken Avustralya’nın İngiltere ve ABD’den de nükleer başlıklı denizaltı teknolojisi almasına imkan sağlıyor. Lakin bu denizaltılar nükleer silah taşımayacak.
- Hedef neydi? AUKUS bölgede artan ‘Çin tehdidine’ ve ülkenin artan askeri gücüne karşılık vermek emeliyle; Güney Çin Denizi’ndeki Çin tesirine karşı işbirliği yapmak gayesiyle imzalandı.
- Fransa neden reaksiyon gösterdi? Avustralya bu muahedeyi imzaladığı ve artık gerek kalmadığı gerekçesiyle Fransa’yla imzaladığı 37 milyon dolarlık denizaltı mutabakatından çekildi. Üstelik İngiltere ve ABD ile NATO’da müttefik olan Fransa, mutabakattan kamuoyuna duyurulmadan yalnızca birkaç saat evvel haberdar oldu.
AUKUS Paktı’yla birlikte Avustralya, en az sekiz adet nükleer başlıklı denizaltı üretebilecek. Bu da Güney Çin Denizi’ndeki Çin tesirine karşı koymanın tesirli bir yolu olarak görülüyor.
Farklı birçok alanda istihbarat paylaşımı da öngören muahede, Avustralya’nın son periyotta yaptığı en geniş kapsamlı güvenlik mutabakatı olarak tarihe geçti.
Böylece Avustralya, dünyada nükleer başlıklı denizaltı sahibi olan yedinci ülke olacak.
Başbakan Albanese, bir evvelki hükümeti de eleştirerek iptal edilen mutabakatın vergi ödeyen Avustralyalılara 3,4 milyar dolarlık yükü olacağını da söyledi.
ÇİN’LE DE OLUMLU GÜNDEM OLUŞTURULMAYA ÇALIŞIYOR
Avustralya’daki yeni hükümet, Çin’le de ortalarındaki tansiyonun düşürülmesi için karşılıklı bakan seviyesinde görüşmelerin başlaması tarafında adımlar attı.
Singapur’da konuşan Avustralya Savunma Bakanı Richard Marles, “Bölgedeki tüm ülkelerle hürmet çerçevesinde ilgiler istiyoruz, buna Çin de dahil” açıklaması yaptı:
“Avustralya, Çin’le yapan bir bağlantıya sahip olmayı önemsiyor. Çin hiçbir yere gitmiyor. Ve hepimiz burada bir ortada yaşamalı ve gelişmeliyiz.”