Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Adalet Bakanlığı kira artış oranlarıyla ilgili yaptığı düzenlemenin tapu rayiçli model olduğu tez edildi.
Habertürk gazetesi muharriri Muharrem Sarıkaya, bugünkü “Kiraya tapu rayiçli model…” başlıklı yazısında kira artış oranına ait getirilmek istenen düzenlemenin ‘kiraya tapu rayiçli model’ olduğunu tez etti.
“Konu üzerinde çalışanlar ile hazırlık grubunda yer alanlarla sohbet imkanı buldum” tabirlerini kullanan Sarıkaya, şöyle devam etti: “Baştan söyleyeyim bütün bunlar hazırlık takımının bir noktaya getirip, ‘böyle olursa daha adil bir düzenleme olur, arzulanan yere de varılır’ diyerek sunduğu model…Gerisini kabineye bırakmışlar; o nedenle kesin olarak bu model uygulanacak demem güç.Ancak üzerinde durulan, Avrupa uygulamaları da temel alınan model olarak tanımlayabilirim…”
Sarıkaya’nın yazısının ilgili kısmı şöyle:
İKİLİ YOL
“Model bir taşla birden fazla kuşu hedefliyor. Kiraya düzenleme getirirken, devletin gerçek vergi gelirine ulaşmasının da önünü açıyor; vatandaşı buna teşvik ediyor.
Odağına konutların genelde belediyeler tarafından belirlenenin uygulandığı tapu rayiç bedellerini koyuyor ve ona nazaran bir kademe sistemi getiriyor. İkili sistem uyguluyor.
Atadan kalma usulle, bir meskenin tapuya temel rayiç bedelinin 20 yıllık kira gelirine eşit olması unsuruyla hareket ediyor.
Örnek verirsem… Şayet bir meskenin tapu rayiç bedeli 240 bin lira gösterilmiş ise bunu 20 yıla bölüp, aylık kira bedeli 1000 lira çıkıyor…
Birinci ölçü olarak bu bir kenara konuluyor.
HANGİSİ DÜŞÜKSE O UYGULANIR
Akabinde ikili sistemin, ikinci sistemini çalıştırarak gerçek kira bedeline ulaşıyor.
Orada da TÜFE’nin 12 aylık ortalaması baz alınıyor; Mayıs ayında bu oran yüzde 34,46 oldu.. Uygulamada da kiracıyı koruyor ve hangisi daha düşük ise o ölçünün kira olarak yansıtılmasını karara bağlıyor.
Üstte verdiğim örnekten devam edersem… Rayiç bedel üzerinden hesapladığımızda bu meskenin baz alınacak birinci kira bedelini 1000 lira olarak hesaplamıştık.
Varsayalım ki bu kişi 600 lira kira ödüyor… Rayiç bedel üzerinden hesaplandığında 400 lira artış yapıp kirayı 1000 liraya çıkarması gerekiyor.
Lakin kirayı belirlemede ikinci etken de TÜFE olacağı için 600 liranın bu ayki oranı olan yüzde 34,46 ile 206,76 lira belirleniyor.
Kiracıyı muhafaza amaçlandığından, kirayı 1000 liraya çıkarmak yerine, 806,76 lira olarak mutlaklaştırılıyor. Yani tapu rayici ile TÜFE’den hangisi en düşük ise o uygulanıyor. Fakat tapu rayiç bedelleri üzerinden de kademeli bir oran getirilmesi modeli de geliştirilmeye çalışılıyor.
RAYİÇ DÜŞÜKSE TÜFE BAZ ALINIR
Bir öteki örnekten yola çıkarsam…
Yeniden varsayalım ki bir konutun rayici 120 bin lira görülsün… Bu durumda 20 yıla bölündüğünde kiranın 500 lira olması gerekiyor. Bu kişi 600 lira kira ödüyor; artış yapmaması gerekiyor.
Meğer enflasyon karşısında da bir artış olmalı. Burada TÜFE oranı devreye giriyor ve 600 liranın yüzde 34,46’sı olan 206,76 artış ölçüsü uygulanıyor… Ödemesi gereken kira bedeli yeniden 806,76 liraya ulaşıyor.
Böylelikle her ikisinde de tıpkı bedele varıldığı için, hem kiracı hem de konut sahibinin eşit derecede korunması hedefleniyor.”